mordehay vanunu ne demek?

Mordehay Vanunu (14 Ekim 1954 - ) (vaftiz adı: John Crossman). 1986 yılında İngiliz Sunday Times gazetesine İsrail'in gizli nükleer silah programını açıklamasının ardından 30 Eylül 1986 tarihinde Roma'da Mossad ajanlarınca bayıltılarak İsrail'e kaçırılan ve vatana ihânet suçundan yargılanıp 18 yıl hüküm giyen İsrailli nükleer teknisyen.

Aşkelon cezaevinde 18 yıl hapis yatan Vanunu, 21 Nisan 2004 tarihinde serbest bırakıldı.

Hayatı

Vanunu, 1954 yılında Sefarad Yahudisi bir ailenin çocuğu olarak Fas'ta doğdu. Vanunu'nun babası bir haham idi. 1963 yılında Vanunu'nun ailesi, Fas'ta Yahudi düşmanlığının yaygın olduğu bir dönemde dönüş yasası sayesinde İsrail'e göç etti. O dönem dokuz yaşında olan Vanunu'nun dört erkek ve bir kız kardeşinin yanı sıra İsrail'de altı kardeşi daha bulunuyordu. Ailesi Beerşeba'ya yerleşen Vanunu, radikal Ortodoks Yahudilik bir ilkokula yazıldı. Daha sonra Bnei Akiva Yeshiva lisesine girdiyse de eğitimini orada tamamlamadı. 1971 yılında İsrail Savunma Kuvvetleri'nde göreve çağrıldı. Vanunu, 1973 Arap-İsrail Savaşı'na tanık oldu ve 1974 yılında görevini tamamlandıktan sonra, Tel Aviv Üniversitesi'nde fizik eğitimi almaya başladı. İki sınavında yaşadığı başarısızlığının ardından üniversitedeki ilk yılının bitimiyle üniversiteyi bıraktı.

İsrail'in güneyinde dokuz yıl Dimona nükleer santralinde görev yaptı. Vanunu, 1986 yılında İngiliz Sunday Times'la irtibat kurdu ve Dimona'da çalışan bir teknisyen olduğunu ve bazı şeyleri açıklamak istediğini söyledi. İsrail'in Dimona nükleer reaktörüyle ilgili fotoğraf ve bilgileri İngiliz Sunday Times gazetesine sızdıran Vanunu, o sıralar Londra'da tanıştığı ve samimi bir arkadaşlık kurduğu Cheryl Bentov (‘Cindy’ kod adı) adlı istihbarat görevlisi tarafından beraber Roma'ya gitmeye ikna edildi. Cheryl Bentov tarafından ikna edilen Vanunu, Sunday Times'ta haberin çıkmasından kısa bir zaman önce aldatılarak götürüldüğü Roma'da İsrail gizli servisi tarafından bayıltılıp kaçırıldı. Gazete haberi 5 Ekim 1986'da "Revealed: The Secrets of Israel's Nuclear Arsenal" ("İsrail'in Nükleer Silahları Hakkında Bilinmeyenler Ortaya Serildi") manşetiyle yayınladı.¹ Vanunu, İngiliz Sunday Times gazetesine İsrail'in güneyinde dokuz yıl görev yaptığı Dimona nükleer santraliyle ilgili bilgi sızdırdığı gerekçesiyle 1986 yılında vatana ihanet ve casusluk suçlarından ötürü 18 yıl hapis cezasına çarptırıldı.² Vanunu, hapis hayatının uzun bir zamanını diğer mahkûmlardan izole edilerek tek başına bir hücrede geçirdi. Hristiyanlığı seçen Vanunu, 1997'de 42 yaşındayken Amerikalı Nick and Mary Eoloff çiftinin yasal himayesine girdi. Mary Eoloff, Vanunu hakkındaki ilk izlenimlerini: "O kadar yaşlı gibiydi ki, onu gördüğümde, böyle görüşmemizin insanlık dışı olduğunu düşündüm. Akvaryumdaki bir balık gibiydi" sözüyle aktarmıştır.

"Dimona: The Third Temple? The Story Behind the Vanunu Revelation." kitabının yazarı Mark Gaffney'in anlattıklarına göre, Vanunu'nun ilk ayları küçük karanlık bir odada geçti. Yerdeki bir şiltenin üzerinde kâh uyuyarak, kâh uyanık; sorgulanarak. Sorgulayanlar Vanunu'nun kimliğini gizlemek istiyordu. Bıyık bırakmaya, akıl hastalarının giydiği tipte bir kep giymeye zorlandı. Adını bile değiştirmeye çalıştılar: "David Enosh".

Notlar:

İsrail'de Dimona'daki "Negev Nükleer Araştırma Merkezi"nin kuruluşuna Fransız yardımıyla 1958'de başlandı. 60'larda Dimona'da nükleer silah çalışmaları yapıldığı anlaşıldığında ABD İsrail'den inceleme yapılmasına izin vermesini istemiş, İsrail, incelemenin uluslararası bir kuruluş değil ABD tarafından ve önceden haber verilerek yapılması şartıyla izin vermişti. ABD ekiplerinin Dimona'daki çalışmaları çok geçmeden herhangi bir sonuç alınamadan durma noktasına geldi. İnceleme ekipleri İsrail'in Dimona'da sadece belirli yerleri incelemeye olanak tanıdığından, istedikleri gibi çalışamadıklarından yakınıyorlardı. Çalışmalar 1969'da tamamen durdu.
ABD Dışişleri Bakanı Madeleine Albrigght, Eoloff'ların Vanunu'nun serbest bırakılması için yaptığı başvuruya, "İsrail'in iç işlerine karışamayız" diye cevap vermişti.
Nick ve Mary Eoloff, "Pax Christi" adlı bir grupta yer almış insanlar. Nükleer silahlanmaya, ABD'nin Latin Amerika ülkelerine müdahelesine karşı çıkmışlar. Mary altı kez göz altına alınmış..
MSNBC, 2003 başlarında İsrail'deki "sratejik silah" üretim merkezlerini interaktif bir haritayla birlikte haber yaptı. Habere göre, İsrail'in güneyindeki Dimona'da "tekstil fabrikası" olarak gösterilen yerde, "Dimona Center"da yılda 40 kg silah sınıfı ("weapon grade") plütonyum üretiliyor. En az 10, belki 20 yıldır. Tesis Amerikan hava savunma sistemleri tarafından korunuyor. Dimona kasabasından 14 km, Ürdün sınırından 40 km uzaklıktaki tesiste üretilen silahlarla İsrail'in bugün 100 - 200 nükleer silaha (bir nükleer silahta 4 kg plütonyum kullanıldığından hareketle) sahip olduğu tahmin ediliyor. Ayrıca Dimona'da şimdiye kadar 170 kg "Lityum-6" ve 220 kg "Lityum-6 Döteryum" üretildiği tahmin ediliyor. Bir termo-nükleer silah için bu maddeden yaklaşık 6 kg gerekiyor. Yani İsrail'in elinde şu anda 35 adet termo-nükler silah olabilir.³